Algemeen
In tijden van grote maatschappelijke vraagstukken en onzekerheden is een stabiele en goed functionerende overheid onmisbaar. Onze inwoners maken onrustige tijden door: corona, de oorlog in Oekraïne, de stijging van de energiekosten en de aanpak van het stikstofvraagstuk. Hoe dragen wij als provincie samen met andere overheden bij aan de ontwikkelingen van Flevoland en het welbevinden van onze inwoners? We ervaren een stapeling van vraagstukken die ook verbindend werkt: iedereen begrijpt dat er keuzes moeten worden gemaakt. En ondanks verschillen van inzicht zullen besluiten genomen moeten worden. Daarvoor is onze democratie bedoeld: richting geven, belangen wegen, keuzes maken, het liefst voor de langere termijn.
Flevoland is de jongste provincie van ons land. We zijn trots op wat in dit gebied tot stand is gebracht. Er is nog steeds sprake van opbouw en ontwikkeling. Tegelijkertijd beseffen wij ons dat we in een volgende fase van ontwikkeling zijn gekomen: er is een bestaande situatie. Niet alles kan overal, ook in Flevoland is schaarste aan ruimte. We zien dat veel Flevolanders de kwaliteit van wonen en leven waarderen en koesteren. Het is goed wonen en verblijven in Flevoland. Veel mensen hebben een fijn bestaan opgebouwd in de polders. Om die reden kan Flevoland niet worden beschouwd als ‘duizend dingen doekje’, als oplossing voor al uw problemen’, want ‘daar is genoeg ruimte’. En toch: we zullen eerder gemaakte keuzes moeten heroverwegen. Anderzijds is Flevoland ingepolderd om nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken en willen we die ontwikkelprovincie blijven waar ruimte is voor innovatie en nieuwe mogelijkheden.
Hoe vinden we de juiste balans in de volgende fase van Flevoland? Wat betekent ons gezamenlijk aanbod aan het Rijk om onze steen bij te dragen aan de landelijke vraagstukken en grote transities? Hoe zorgen we voor de juiste balans in de Flevolandse samenleving en hoe halen we de bestaande achterstand in voorzieningen in en zorgen we voor een duurzame inrichting van de leefomgeving voor huidige en nieuwe Flevolanders? En welke voorwaarden verbinden wij daar aan? Het komende jaar staat in het teken van deze politieke afwegingen.
Bestuursstijl
2023 is het jaar van een Staten- en collegewisseling. Een goed moment om aandacht te hebben voor onze bestuursstijl richting regionale en bovenregionale partners en om de bestuursstijl in de relatie GS-PS te herijken. Het gaat hierbij onder meer om optimale transparantie en informatievoorziening en de kwaliteit van het besluitvormingsproces. De focus op de realisatie van de grote maatschappelijke opgaven en het opgavegericht werken heeft implicaties voor de samenwerking tussen beide bestuursorganen. In samenspraak zullen GS en PS deze implicaties vertalen naar de inrichting van het besluitvormingsproces.
In het Coalitieakkoord 2019 - 2023 staan inhoudelijke ambities om de samenleving van provincie Flevoland een toekomst te bieden: wat willen we bereiken en hoe denken we dit te doen? De stijl van besturen is onderdeel van dat 'hoe'. Via bestuurlijke vernieuwing hebben we plannen bedacht om de betrokkenheid vanuit de samenleving en de samenwerking in Flevoland te verstevigen. Flevoland leent zich daar voor: ons gebied is overzichtelijk. Daarom willen we verder bouwen aan een bestuursstijl die bij ons en onze Flevolandse opgaven past: open en constructief, in dialoog, met inbreng vanuit de praktijk en de samenleving, met onze partners, vanuit vertrouwen. Vanuit de urgentie van de verschillende crises is ons besturen gericht op de aanpak van opgaven in samenhang. Dat is effectief en vernieuwend bestuur.
Veel vraagstukken spelen bovenlokaal en de provincie is dan ook bij uitstek de democratische bestuurslaag die kan verbinden, schakelen, keuzes maken en organiseren. Ook het Rijk ziet dat, ondanks de departementale verscheidenheid, een aanpak op regionale schaal effectief is. Zo verandert de rol en positie van de provincie en dat vraagt bezinning: welke rol kiezen wij, wat betekent dit voor onze zichtbaarheid en ons profiel, welke inzet en investering vraagt dit van ons? En niet alleen in het proces aan de voorzijde is dit een vraag die voor de komende bestuursperiode op tafel ligt. Ook in de uitvoering van die opgaven draagt de provincie haar steentje bij. Welke inzet van middelen, kwantiteit en kwaliteit willen en kunnen wij bieden? Welke richting geven PS (kaderstellend) aan de ontwikkeling van onze Flevolandse samenleving?
Rol in regionale opgaven
In IPO-verband hebben de twaalf provincies in 'Rol in de Ruimte' een grotere regierol gevraagd. We zien een ontwikkeling waarbij op nationale schaal doelen worden bepaald waarbij via sturing van bovenaf de invulling aan 'de regio' wordt overgelaten. Onze samenwerking met het Rijk willen we anders vormgeven. Naast elkaar en gezamenlijk worden de grote vraagstukken op gepakt. Het aangetreden kabinet ziet urgente opgaven voor zich en vraagt de provincies haar verantwoordelijkheid te nemen. Immers, de provincies weten beter dan het Rijk hoe de opgaven in de regio's kunnen worden aangepakt. Zij kennen de partners en kunnen zorgen voor afstemming. De provincies willen dan ook als gelijkwaardige partners en niet als uitvoerders van opgelegd beleid worden betrokken bij het bepalen van de opgaven. Deze omwenteling is een zoektocht voor alle betrokkenen. In Samen Maken We Flevoland is daarvoor voor Flevoland een goede basis gelegd.
Andere voorbeelden zijn de Regionale Energiestrategieën en de andere bestuurlijke tafels waar betrokken partners bovenlokale, regionale en nationale vraagstukken bespreken en (ruimtelijke) keuzes voorbereiden. Deze vorm van 'bottom up' werken is haalbaar. We realiseren ons dat waar niet alles overal kan veranderingen soms pijnlijk kunnen zijn. De provincie zet haar positie als regisseur van een gebied in om partners te koppelen en conflicterende belangen te overbruggen. Bij het bouwen aan een samenleving is dit breder en kijken we verder dan de formele kerntaken. Overigens is het wel nodig dat de provincie zich deze rol eigen maakt en deze rol door partners haar wordt gegund. Daar komt nog bij dat de provincies geen uitvoeringsinstantie of opdrachtnemer van Rijksbeleid zijn. Om die reden benadrukken we dat we aan de voorkant betrokken willen zijn bij de opgaven en de aanpak ervan, vanuit het beginsel van gelijkwaardigheid en één overheid; alle overheden hebben hierin een eigen verantwoordelijkheid, een ieder neemt haar aandeel.
Regionale samenwerking
De samenwerking binnen Flevoland is de afgelopen tijd uitgebouwd. Flevoland is daardoor als regio beter zichtbaar geworden. Het Rijk ziet op het gebied van ruimtelijke inrichting de aanpak in Flevoland als een goed voorbeeld. Bovendien heeft Flevoland met haar aanbod aan het Rijk de ambitie om bij te dragen aan de oplossing van nationale en regionale vraagstukken. De bestuurlijke samenwerking in 'Samen Maken We Flevoland' en het proces om te komen tot een 'Strategische Agenda Flevoland' onderstrepen deze ambitie. We willen afspraken maken over de manier waarop we de grote opgaven, zoals de woonopgave, op termijn vorm willen geven. We werken als gelijkwaardige partners samen aan een integrale agenda, uitgaande van verschillende verantwoordelijkheden en inbreng in de opgaven. Dergelijke samenwerking vraagt de nodige inzet en betrokkenheid van politiek, bestuur en organisaties.
Om de belangen van de Flevolanders te dienen werken we over de bestuurlijke grenzen van de provincie heen. We beschouwen Flevoland als de verbinding tussen de Randstad en het noorden en noordoosten van het land, ja zelfs met de belangrijke zones van kennis en economie in het noorden van Duitsland. De interbestuurlijke samenwerking in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) is voor ons belangrijk. We dragen daar aan bij en maken gebruik van de slagkracht en de belangenbehartiging van dit netwerk. Onze fysieke bijdrage aan de MRA is groot, omdat we oplossingen bieden en ruimte kunnen maken voor opgaven als woningbouw en economie en we kunnen transities van landbouw, klimaat en energie faciliteren. Flevoland, Almere en Lelystad trekken hierin deelregionaal op. We agenderen de onderwerpen die voor Flevoland van belang zijn en bepalen zo mede de koers van de MRA.
Ons partnerschap met de Regio Zwolle heeft aan belang gewonnen. Onze inzet is intensiever geworden en we dragen bij aan de Regio. Deze verbintenis benutten we om onze eigenheid en de zichtbaarheid van Noordelijk Flevoland te vergroten en onze belangen te verbinden met de regionale ambities, bijvoorbeeld op het gebied van bereikbaarheid, arbeidsmarkt, woningbouw, voorzieningen en economie. Hoe onze accenten vorm zullen krijgen in de agenda van de Regio Zwolle zal de komende tijd zichtbaar worden. Tegelijkertijd zijn we betrokken op de gebiedsagenda Ermelo-Harderwijk-Zeewolde (EHZ) en waar nodig stemmen we met Gelderland af hoe we deze samenwerking kunnen ondersteunen.
Bestuurlijke vernieuwing
Onze democratie is gebaat bij vertrouwen tussen inwoners en overheid. De provincie werkt met en voor onze inwoners aan perspectieven en slaat bruggen tussen de verschillende belangen. Dit is niet gemakkelijk. Met verkiezingen in het vooruitzicht en een zichtbare versplintering in het politieke landschap is democratische besluitvorming van onschatbare waarde. Vanuit deze waarden werken we als provinciaal bestuur met partners en andere overheden aan de ontwikkeling van Flevoland en betrekken we de inwoners bij de afweging van de belangen.
Op deze wijze benutten we de kracht van de samenleving aan de voorkant. Dergelijke besluitvorming door de overheid is dan gebaseerd op draagvlak. Vernieuwend besturen betekent betrokkenheid vanuit partnerschap en zorgt als het goed is voor effectiviteit. Dat vraagt andere (politieke) sturing en verantwoording. Voorkantsturing met kaders en criteria die vooraf de speelruimte bepalen, participatie en horizontale samenwerking zijn hiervan voorbeelden. Dergelijke kwalitatieve processen vergen inspanning, geduld en tijd. Daarvoor zetten we onze middelen en onze menskracht in. Draagvlak en vertrouwen in de overheid staan daar tegenover.
In het Coalitieakkoord 2019-2023 is de ambitie uitgesproken om actief op zoek te gaan naar de meningen van Flevolanders en organisaties uit de samenleving, zodat inwoners kunnen meepraten over de toekomst van onze provincie. In de geest van de 'Omgevingsvisie FlevolandStraks' bieden we ruimte voor initiatief. Van bestuurders en medewerkers mag worden verwacht dat zij openstaan voor initiatieven uit de samenleving, transparant zijn in hun optreden en verantwoording afleggen over de bereikte resultaten. Bij belangrijke vraagstukken zoeken we vroegtijdig de dialoog met de samenleving. Die dialogen brengen de dilemma’s en mogelijke oplossingen in beeld, waarover het politieke debat kan worden gevoerd. Als provincie hebben we een verantwoordelijkheid om alle inwoners te horen en te betrekken bij ons doen en laten. Gesprekken met inwoners en samenleving worden daarom voortgezet en bijeenkomsten als ‘Samen de boer op’ (van 24 juni 2022), waarbij bestuurders, inwoners en maatschappelijke partners gezamenlijk spreken over actuele thema’s, worden ook in 2023 georganiseerd. We zetten ook nieuwe methoden en technieken in om te stimuleren dat daarbij ook de minder gehoorde groeperingen op een toegankelijke manier hun mening kunnen geven. Het interactieve Flevoland2050: Welkom in de toekomst! is een spel met gespreksthema’s over de Toekomst van Flevoland in 2050 en kan worden doorontwikkeld om te worden ingezet voor uiteenlopende doelgroepen bij allerhande vraagstukken voor Flevoland. De opbrengst wordt wetenschappelijk gevalideerd.
Samen leven, wonen, werken
We werken met en voor de samenleving. Het doel is om – via bestuurlijke vernieuwing - als één overheid, in nauwe samenwerking met de omgeving, beleid te maken en uit te voeren dat effectief, inclusief en uitlegbaar is. We letten daarbij vooral op houding en gedrag, op samenwerking en de daarbij horende relaties binnen en buiten de eigen organisatie en op het leren van opgedane ervaringen. Zoals in het coalitieakkoord is verwoord investeren we daarom als bestuur en organisatie in opgavegericht werken.
De Omgevingsvisie uit 2017 is geëvalueerd en PS hebben besloten tot actualisatie (zie ook Programma 1). De vele ontwikkelingen en een meer integrale afweging vragen om het aanbrengen van nieuwe accenten en dwarsverbanden. Ook zijn er nieuwe onderwerpen op de agenda gekomen die in de Omgevingsvisie een plaats moeten krijgen. Met deze actualisatie van de lange termijn visie zullen PS de ontwikkelingsrichting van Flevoland en haar huidige en toekomstige inwoners bepalen. We zullen daarbij verder moeten kijken dan de huidige periode van 2030 en verder. Deze uitdaging voor overheid, onze inwoners en partners pakken we als Flevoland op in samenspraak met de maatschappelijke partners en onze gebiedspartners.
Europa
Provincie Flevoland is de afgelopen jaren in Europa goed zichtbaar geweest. Voor de ontwikkeling van Flevoland is Europa een belangrijke partner; Europa kan financieel bijdragen aan de opgaven van de komende jaren en bepaalt de beleidsmatige en juridische kaders voor nationaal en provinciaal beleid. Waar de agenda’s van de Europese commissie en Flevoland op elkaar aansluiten is de kans groot dat er middelen beschikbaar zijn voor de opgaven die in onze regio worden aangepakt. De provincie beïnvloedt Europees beleid, regelgeving en Europese fondsen en benut deze. De woelige tijden van corona en de oorlog in Oekraïne alsmede de klimaatcrisis zorgen voor urgentie en nieuwe impulsen, ook in de Werkplannen van de Europese Commissie. Als gevolg van de provinciale verkiezingen worden de bestuurlijke posities van gedeputeerden ook in Europa opnieuw bezien.
Daarnaast is Flevoland actief via de Raad van Europa. Daardoor wordt de bekendheid van Flevoland vergroot in Europese netwerken. De commissaris van de Koning (cdK) beschikt als president van het Congres van Lokale en Regionale Overheden over een platform dat voor onze provincie positief kan uitwerken, bijvoorbeeld door kennisuitwisseling en de inzet van bedrijven en organisaties.
Strategische betrekkingen
Strategische betrekkingen heeft te maken met de positionering van de provincie op de lange termijn en de wijze waarop we de ambities van Flevoland kunnen bereiken. Ook streven we ernaar om het beeld van Flevoland, zoals derden dat van ons gebied hebben, te beïnvloeden. Als provincie stroomlijnen we de strategische betrekkingen en gerichte inzet: met wie werken we samen, met welke doelen en hoe richten we dat in. Dat doen we in de regio, op landelijk niveau en om die reden zijn we ook actief in Europa om de Flevolandse belangen in te brengen in beleid en budget. Het bewust maken van de interne organisatie over strategische betrekkingen is een voorwaarde om een gezamenlijke Flevolandse boodschap goed over te brengen. Om de realisatie van de opgaven uit het coalitieakkoord te ondersteunen en in te spelen op ontwikkelingen in Flevoland en om ons heen werkt een team samengesteld uit verschillende disciplines aan de strategische betrekkingen van de Provincie. De opgaven voor de komende bestuursperiode en de ontwikkeling van Flevoland 2050 zullen daarbij leidend zijn voor inzet op de relaties en verbintenissen die we aangaan.
Provinciale Staten/Statengriffie
Het jaar 2023 staat voor Provinciale Staten in het teken van de Statenverkiezingen en de verkiezingen voor de Eerste Kamer. Na de verkiezingen komen nieuwe Staten aan het roer. Deze nieuwe Staten sturen het verhaal van Flevoland, met een politieke agenda gedreven door het burgerperspectief. Zij houden vinger aan de pols van de samenleving, ziet toe op de uitvoering en stuurt zonodig bij zowel in de provincie als in de regio. Dit bepaalt eveneens de inzet van de Statengriffie aan de hand van een nieuwe visie. Uitgangspunt blijft het adagium Ruimte voor de politiek. De nieuwe visie wordt verder uitgewerkt in een strategie waar een grote rol in is weggelegd voor de informatiepositie van Provinciale Staten. Toegankelijke informatie is van essentieel belang en levert een bijdrage aan het politieke debat. Een focus in geprioriteerde opgaven maakt een betekenisvolle agenda mogelijk, geeft ruimte voor het politieke debat en zorgt voor plezier in de politiek.