In dit hoofdstuk staan de belangrijkste activiteiten beschreven die bijdragen aan de ruimtelijke ontwikkelingen in Flevoland.
Omgevingsvisie
We bekijken de 'Omgevingsvisie FlevolandStraks' en de uitwerking daarvan (onder andere vastgelegd in de 'Uitwerkingsagenda 2020-2025') vanuit een brede blik naar wat goed is voor Flevoland. We werken vanuit het gedachtegoed van de Omgevingsvisie. De opgaven uit de 'Omgevingsvisie FlevolandStraks' ontwikkelen zich, zijn geïntegreerd in de reguliere taken en werkwijzen en zijn te herkennen in de verschillende programma’s.
In 2022 heeft het evaluatietraject van de 'Omgevingsvisie FlevolandStraks' (vastgesteld in 2017 met tijdhorizon 2030) plaatsgevonden alsook besluitvorming over actualisatie van de visie en het samenhangende Omgevingsprogramma en -verordening. Op basis van de 'Startnotitie' (vastgesteld op 13 juli 2022) is een start gemaakt met het voorbereiden van de actualisaties door middel van het maken van een aantal bouwstenen (afronding van de verschillende bouwstenen is voorzien in maart 2023). In 2023 (met doorloop in 2024) nemen het nieuwe college en Provinciale Staten besluiten over de hernieuwde Omgevingsvisie en geactualiseerde Omgevingsprogramma en -verordening.
Met het inzetten van het Omgevingswetinstrumentarium geven we richting en sturing aan de ontwikkeling van Flevoland. Het is van belang dat de verschillende instrumenten als visie, programma en verordening goed op elkaar aansluiten. De visie geeft een heldere ambitie voor de ontwikkeling van provincie Flevoland op de lange termijn en de rol van de provincie daarin, zowel inhoudelijk als in de samenwerking met onze medeoverheden en de samenleving (participatie). Via het spoor 'Samen Maken We Flevoland', dat gebaseerd is op de Omgevingsvisie en het 'Manifest Wij zijn Flevoland!', werken we samen met de gemeenten en het waterschap aan de ontwikkeling van Flevoland.
Perspectief 2050
Geconstateerd wordt dat voor grote nationale opgaven steeds vaker naar provincie Flevoland wordt gekeken, denk aan woningbouw, transities op het gebied van energie, circulariteit, landbouw, logistiek en datacentra.
Flevoland vervult steeds meer een schakelpositie tussen de Randstad en Noordoost-Nederland. Om hier op een verstandige wijze invulling aan te geven is de horizon van 2030 onvoldoende. Om de inhoudelijke discussies goed te kunnen voeren worden gedurende 2023 verschillende trajecten in samenhang uitgewerkt naar bespreekstukken en voorstellen waarbij Provinciale Staten richting kunnen bepalen en besluiten kunnen nemen. De grote integrale opgaven als bijvoorbeeld wonen, mobiliteit/ infrastructuur, energie, klimaat, landbouw/ landelijk gebied, (circulaire) economie, natuur, bodem en water en sociale vraagstukken vragen immers een lange termijn afweging, waarbij zowel de regionale partijen als het Rijk belangrijke partners zijn. We verkennen hiervoor de perspectieven voor 2050 waar we ook in verschillende vormen de samenleving bij betrekken. In 2022 is dat gedaan via het traject Flevoland 2050: Welkom in de Toekomst!.
Dit traject draagt samen met de 'Strategische Agenda Rijk Regio' bij aan de vorming van de hernieuwde Omgevingsvisie.
Strategische Agenda Rijk Regio
In 2020 hebben de provincie, de zes gemeenten in Flevoland en het waterschap Zuiderzeeland een manifest aangeboden aan het rijk, met een aanbod over opgaven die passen bij Flevoland. Deze samenwerking is doorgezet en verbreed naar het Rijk, om te komen tot een 'Strategische agenda Rijk-Regio' voor Flevoland. Hiermee loopt de provincie Flevoland iets vooruit op de vraag vanuit het Rijk aan alle twaalf provincies om de nationale opgaven en doelen ruimtelijk te vertalen en te combineren met decentrale opgaven. Eind 2022 hebben we hiervoor een startpakket ontvangen van het Rijk. Met alle provincies worden wederkerige afspraken gemaakt die het ruimtelijke arrangement per provincie vormen. Het Rijk kijkt van oudsher naar Flevoland als een regio die belangrijk is voor hoogwaardige landbouw en voor stedenbouw. Flevoland wil geen huizen bouwen, maar samenlevingen in balans bouwen. Provinciale Staten (PS) hebben condities aan Gedeputeerde Staten (GS) meegegeven die kaderstellend zijn bij het komen tot afspraken met het Rijk. Woningbouw kan bijvoorbeeld alleen met voldoende inzet van het Rijk op nationale spoor- en weginfrastructuur. Ook op het gebied van economie, werkgelegenheid en voorzieningen voor onderwijs en gezondheidszorg, bij de transitie in het landelijk gebied, de versterking van de energieinfrastructuur, etc. wordt een passende inzet van het Rijk verwacht. Concrete afspraken hierover willen we vastleggen in de 'Strategische Agenda Rijk-Regio'. Provincie Flevoland werkt hierbij intensief samen met haar medeoverheden via het samenwerkingsverband 'Samen Maken We Flevoland' en betrekt de samenleving om als regio met het Rijk te komen tot een 'Strategische Agenda Rijk Regio'.
Ruimtelijke ontwikkeling en landschap
Provincie Flevoland kenmerkt zich door ruimte voor groei en ontwikkeling. Met de beschikbare ruimte die
Flevoland zo kenmerkt willen we zorgvuldig omgaan omdat als gevolg van schaarste ook de druk op provincie Flevoland toeneemt. We hebben een dubbele rol. Enerzijds maken we nieuwe ontwikkelingen mogelijk en vangen we ruimte vragende functies op, terwijl we anderzijds toezien op zorgvuldig ruimtegebruik en zorg voor ruimtelijke kwaliteit. Het blijft hierbij een zoektocht naar de juiste balans. In de Metropoolregio Amsterdam verwerken wij de Flevolandse opgaven in de Verstedelijkingsstrategie van de MRA en benutten daarbij de uitkomsten van het Handelingsperspectief Oostflank. De verwachting is dat de druk zal toenemen. Daarom zetten we ons ervoor in om opgaven met elkaar te combineren en te zoeken naar manieren waarop een integrale en geïntegreerde aanpak tot een verbetering van de ruimtelijke inrichting en een versterking van de Flevolandse kwaliteiten kan leiden. Het programma 'Landschap van de Toekomst' geeft hier richting aan.
Almere 2.0
Met het programma 'Almere 2.0' geven provincie, gemeente en Rijk uitvoering aan de afspraak die in 2013 is vastgelegd in de Rijksstructuurvisie en de RRAAM ('Rijks-Regioprogramma Amsterdam, Almere, Markermeer')-overeenkomst over de verdere verstedelijking van Almere met een groei van in principe 60.000 woningen. Via het 'Fonds Verstedelijking Almere' (FVA) wordt op basis van het 'Meerjarenprogramma 2021-2025' geïnvesteerd in sleutelprojecten die het verschil maken in de ontwikkeling van Almere en de regio en zo bijdragen aan de internationale concurrentiepositie van de Noordvleugel van de Randstad.
100.000 woningen ambitie
In februari 2020 is in de Tweede Kamer de motie Koerhuis c.s. aangenomen (32847, nr. 621), waarin de regering wordt verzocht met de regio te onderzoeken of in Flevoland 100.000 woningen kunnen worden gebouwd. Na overleg met de gemeenten hebben wij aan de regering gemeld dat wij wel ruimte zien voor dergelijke aantallen woningen indien daarvoor de goede voorwaarden worden gecreëerd. Nadien heeft gemeente Lelystad uitgesproken op de lange termijn de stad met 40.000 woningen te willen verdubbelen. PS van provincie Flevoland hebben unaniem een motie aangenomen (26 februari 2020, motie nr. 2) waarin staat dat het moet gaan om ‘een volwaardige, leefbare en duurzame gebiedsontwikkeling’. Het nieuwe kabinet versterkt de regie op volkshuisvesting en ruimtelijke ordening, met daarin een belangrijke coördinerende rol voor de provincies. Het doel is om tot en met 2030 900.000 nieuwe woningen te bouwen, met voldoende aandacht voor de diverse aandachtsgroepen. Flevoland heeft aangegeven in deze periode 39.745 woningen te kunnen bouwen. We zijn met het Rijk in gesprek over de voorwaarden. De provincie brengt samen met de gemeenten en het Rijk de mogelijkheden, ambities en voorwaarden in beeld.
De provincie heeft geen grond en bouwt geen woningen, maar heeft op een aantal terreinen wel een rol en ambities geformuleerd (bijvoorbeeld bossenstrategie, biodiversiteit en Regionale Energie Strategie). Voor een integrale ontwikkeling van ons gebied is een samenwerking tussen alle partijen nodig, met een coördinerende rol voor de provincies.
Woonagenda
De provincie Flevoland wil samen met de gemeenten de 'Flevolandse Woonagenda' ontwikkelen. Hiermee is in 2020 gestart. Doel is een goed en volwaardig woonaanbod en een meer evenwichtige Flevolandse woningmarkt. De woonwensen van Flevolanders en andere woningzoekenden staan hierin centraal. De agenda is actiegericht, waarmee de brede woonkwaliteit van Flevoland versterkt wordt en er afstemming is over nieuw toe te voegen woningen: met aandacht voor het vestigingsklimaat voor bedrijven, onderwijs, voorzieningen, natuur en cultuur. In 2022 is de uitvoering opgepakt. Verder is gestart met de monitoring en de uitvoering van projecten als 'Arbeidsmigranten' en 'Woonwensen 55plussers'. Speciale aandacht hierbij gaat uit naar het onderzoek Wonen en Zorg.
Omgevingswet
De invoering en implementatie van de Omgevingswet is een belangrijke wetgevingsoperatie die over meer gaat dan alleen het omzetten van regels, het heeft ook invloed op de rolneming en bevoegdheden van de provincie. Het wordt zowel beleidsmatig als qua werkwijze echt anders, wat ook scherpere keuzes vraagt. De minister heeft de inwerkingtreding van de Omgevingswet uitgesteld naar 1 januari 2023. In oktober 2022 wordt duidelijk of het daarvoor vereiste inwerkingtredingsbesluit door de beide Kamers wordt vastgesteld.
Van de provincies wordt verwacht dat zij hun beleid en regels voor inwerkingtreding van de Omgevingswet in lijn brengen met het nieuwe stelsel van instrumenten. In dat kader is in begin 2019 het provinciale beleid en regelgeving voor de fysieke leefomgeving technisch omgezet naar instrumenten van de Omgevingswet ('Omgevingsprogramma Flevoland' en 'Omgevingsverordening Flevoland'). Deze ‘basis’ is verder ontwikkeld. Begin 2022 is de 'Omgevingsverordening provincie Flevoland' vastgesteld. In deze nieuwe omgevingsverordening zijn regels geannoteerd (voorzien van labels) en gekoppeld aan werkingsgebieden. In het kwartaal voordat de Omgevingswet inwerking treedt zal de nieuwe omgevingsverordening in het Digitaal Stelsel Omgevingswet worden geplaatst, waarmee de provinciale regels beschikbaar en doorzoekbaar worden.
In 2022 zijn de vigerende èn de nieuwe omgevingsverordening sectoraal gewijzigd ten aanzien van de onderwerpen boringsvrije zone, wildbeheereenheden en zonne-energie. Met het vaststellen van de nieuwe omgevingsverordening ontstaat ruimte om (bei)de verordening(en) verdergaand en in samenhang inhoudelijk te actualiseren. Het is tijd om de sinds de beleidsarme omzetting van 2019 vastgestelde nieuwe en geactualiseerde programma’s (beleidsnota’s) waar nodig te borgen in de omgevingsverordening. In de komende periode doen we dit ook voor andere beleidsvelden, zoals water, natuur en landschap. Hierbij hanteren we het principe ‘regelgeving volgt beleid’. Het provinciale beleid is bepalend voor de inhoud van de verordening. Ook de rol die de provincie daarin kiest is van belang voor de eventueel te stellen regels.
Dit wordt verder verkend op basis van de vastgestelde startnotitie voor actualisatie van de Omgevingsvisie, omgevingsverordening en omgevingsprogramma (instrumentenmix). Voor een goede samenwerking binnen de provincie wordt ambtelijk en bestuurlijk afgestemd met Flevolandse ketenpartijen. Dit gebeurt in het (ambtelijk) 'Platform Omgevingswet Flevoland' en de 'Bestuurderstafel Omgevingswet Flevoland'. Ook na inwerkingtreding zien we de noodzaak om via deze samenwerkingsverbanden het werk als één overheid binnen Flevoland verder vorm te geven. Waarbij we ook onze provinciale belangen in de regionale samenwerking adequaat zullen positioneren.
Water
Waterberging, droogte, kwaliteit van (grond)water en drinkwatervoorziening en -bescherming zijn de komende periode de opgaven die spelen in provincie Flevoland. De provincie stelt de kaders waarbinnen Waterschap Zuiderzeeland zijn werk doet. We gaan onder andere aan de slag met maatregelen die de provincie Flevoland beter voorbereiden op extreme weerpieken, in nauwe samenwerking met het waterschap. Daarbij is het uitgangspunt dat provincie Flevoland een robuust, veilig en schoon (drink-) watersysteem behoudt.